1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması nedeniyle oluşan gümrük vergilerinin bütçede oluşturduğu açığın kapatılması amacıyla hükumetin kararlaştırdığı en iyi çözüm serbestçe fiyat belirlenebilecek inhisarlarınoluşturulmasıydı. Kibrit inhisarı ilk kurulan inhisar oldu. Açılan ihale sonucunda SOGALFOR (Societe General Allumettiere et Forestiere) isimli Belçika şirketi ihaleyi kazandı. Yapılan sözleşme gereği şirket yerli odun kullanılarak Türkiye’nin kibrit ihtiyacını karşılayabilecek bir fabrika kurmayı planlıyordu.Türkiye’nin ilk yabancı sermayeli kuruluşlarından biri olan Türkiye Kibrit İnhisan A.Ş. olarak kurulan fabrikayı ham maddeye yakın olmasından dolayı Sinop’a kurmuştu. Ancak fabrika faaliyete geçtikten kısa bir süre sonra inşaat zemininin uygun olmaması nedeniyle bir süre sonra kullanılamaz duruma gelmişti. Fabrika güney tarafından denize doğru kaymaya başlamış, bu kaymanın önüne geçilmek için
yapılan beton ve demir kazıklar kaymayı önlemeye yetmemiştir. Fabrika kuzey rüzgarları tarafından sürüklenen kumulların da istilasına uğramıştır. Güneye doğru ilerleyen kumlar fabrikanın makine ve kazan dairelerinin üzerine yığılmış, kumların ağırlığından dolayı fabrika zarar görmüştür. Yeni bir fabrika yapmak istemeyen SOGALFOR ile yapılan anlaşma iptal edilmiş ve ATIC (American-Turkish Investment (Corporation) isimli yeni bir şirket ile anlaşma yapılmıştır. Bu sözleşmenin içeriğinde fabrika kurma zorunluluğu bulunsa da kibrit üretimi için yerli odun kullanma zorunluluğu kaldırılmıştır. Bu zorunluluğun kaldırılması sebebiyle daha ekonomik olması için ATIC fabrikayı İstanbul’a kurma kararı almıştır. Sinop Türkiye’nin ilk sanayi şehri olma fırsatını Cumhuriyetin ilk yıllarında bu şekilde kaybetmiştir.
Hazırlayan: Tuğba Dilara Doğruyol